In de dorpen rond de luchthaven van Zaventem is iets vreemds aan de hand. Terwijl de nachtvluchten de gemoederen weer danig verhitten wordt er wél vrolijk voortgebouwd. Zelfs vlak bij de landingsbaan en pal onder de vliegtuigen worden fermettes opgetrokken. Of hoe de luchthavenknoop nog elke dag baksteen per baksteen ingewikkelder wordt.

De Damlaan in Steenokkerzeel biedt een bizar schouwspel. Op de voorgrond een reeks pas opgetrokken villa’s en een bouwwerf, op de achtergrond het dreigende silhouet van een jumbojet. Straks zal de reus met oorverdovend geraas overvliegen en landen op minder dan een kilometer van de werf. « Iemand zou dat moeten verbieden », vindt Fons (71). « Maar ja, er is al zo weinig bouwgrond. »

De huizen in de Damlaan zijn geen uitzondering. Zowat overal rond de luchthaven wordt voortgebouwd, ook op plaatsen waar de vliegtuigen erg veel lawaai maken. Piloten die op Zaventem vliegen, begrijpen het niet. Enerzijds liggen hun vliegtuigen voortdurend onder vuur omdat ze voor geluidsoverlast zorgen. Tegelijk zien ze bij het landen steeds nieuwe bouwwerven, vaak op plaatsen die zo dicht bij de start- en landingsbanen liggen dat spreiding geen soelaas meer brengt. In Bierset, weten de piloten, worden hele woonwijken afgebroken vanwege geluidshinder. Rond Zaventem wordt niet eens de nieuwbouw tegengehouden.

schaarse bouwgrond

Het perspectief van de huizenbouwer is eenvoudig. Bouwgrond is schaars zo dicht bij Brussel, de vliegtuigen nemen ze er wel bij. « Dat beetje lawaai hoor ik niet meer », zegt Walter (74), die in een van de huizen onder de echt wel luide jumbo woont. Walter is een geboren Steenokkerzelenaar. Met vliegtuiglawaai is hij groot geworden. Bij de gemeente Steenokkerzeel leggen ze bouwlustigen geen strobreed in de weg. « Mensen willen hier wonen, wij gaan ze niet tegenhouden », zegt burgemeester Karel Servranckx (VLD). « Gebieden die als woonzone aangeduid staan op het gewestplan kunnen wij trouwens niet zomaar anders inkleuren. »

Dat de bouwgronden bij de luchthaven populair zijn, illustreren de prijzen. Zelfs op problematische plaatsen kosten terreinen nauwelijks minder dan in wijken waar geen vliegtuigen passeren. In Erps-Kwerps is het merkbaar drukker in de lucht. Vliegtuigen in alle maten en kleuren zijn een tik minder luid, maar komen om de paar minuten naar beneden. De sliert van toestellen verhindert ook hier niet dat Belgen hun droomvilla bouwen. « Kijk daar, dat wordt een nieuwe reclameur », zegt Dirk (54) hoofdschuddend, terwijl hij op een huis in aanbouw wijst. « Het is iets raars. Mensen die zelf bewust kiezen voor een huis bij de luchthaven worden daarna de grootste tegenstanders van de vliegtuigen. Ik hoorde dat op een recente vergadering van een actiegroep een of twee mensen van hier waren, de rest waren inwijkelingen. Wie hier geboren is, leeft gewoon met het lawaai. » Het kan toeval zijn, maar Dirks mening komt als een refrein terug bij alle ‘autochtonen’ die we ontmoeten. « Zagen dat die nieuwkomers kunnen. En welk lawaai bedoelt u juist? »

geen ruimtelijke ordening

De bouw van huizen op probleemplaatsen lijkt niet alleen absurd, het fenomeen illustreert ook hoe de luchthavenknoop er überhaupt kwam en bij uitbreiding hoe Vlaanderen plant. Niet namelijk. « Van ruimtelijke ordening is hier tientallen jaren geen sprake geweest », zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Jos Bex (Spirit), tevens schepen van Stedenbouw in lawaaigemeente Herent. « Er is de voorbije decennia vrolijk voortgebouwd. Er zouden richtlijnen komen voor corridors die vrij moesten blijven, maar ook daar heeft de Vlaamse regering geen werk van gemaakt. Ergens heeft Brussel wel een punt als het Vlaanderen verantwoordelijk maakt voor de onmogelijke situatie van vandaag. »

Brussels minister-president Charles Picqué zal het graag horen. Op zijn kantoor, vertelde Picqué vorig jaar, hangen luchtfoto’s van de ruime omgeving van de luchthaven in de loop der jaren. « Je ziet er hoe het groen jaar na jaar zonder logica wordt dichtgebouwd. En nu alles vol is, moeten de nachtvluchten ook over Brussel. »

Voor maatregelen is het wachten op de Vlaamse regering. Federaal mobiliteitsminister Landuyt (SP.A) liet vorige maand nog weten dat hij een bouwstop noodzakelijk acht. Minister van Ruimtelijke Ordening Dirk Van Mechelen (VLD) heeft laten weten dat hij eerst stabiele vluchtroutes wil en dat er dan pas maatregelen kunnen komen. « Als Landuyts plan echt definitief is, kan er in bepaalde gebieden eventueel zo’n bouwstop komen », zegt woordvoerder Philippe Heyvaert. Op de vraag waarom er vandaag zelfs nog vlak bij start- en landingsbanen wordt gebouwd, kan het kabinet-Van Mechelen niet zo meteen antwoorden.

De Morgen,

© 2005 Uitgeverij De Morgen n.v.