Nog nooit speelde lawaai een zo belangrijke rol in de Belgische politiek als het voorbije jaar. De uitbreidingsplannen van het koerierbedrijf DHL en de bijhorende toename van de geluidshinder rond Zaventem beheersten in september en oktober de regeringsagenda. Maar de onderhandelingen flopten en DHL week voor zijn expansieproject uit naar Leipzig. DHL en de nachtvluchten Renaat Schrooten & Katrien Verstraete 9 januari Vlaams minister-president Bart Somers ziet geen ruimte voor meer nachtvluchten. 16 januari De federale regering kondigt een akkoord met DHL aan. 4 maart Het Hof van Cassatie verbreekt het nachtvluchtenarrest. 3 september Laurette Onkelinx ziet geen oplossing voor DHL. 21 september Premier Guy Verhofstadt trekt zonder nachtvluchtencompromis naar de Kamer. 20 oktober DHL deelt mee dat er geen intercontinentaal centrum komt in Zaventem. 9 oktober DHL kiest voor expansie in Leipzig.

katrienv

Peter Kruse, de gedelegeerd bestuurder van DHL Europa, zwengelde het debat eind 2003 aan. Hij zei dat DHL op Zaventem voor duizenden extra banen kon zorgen, op voorwaarde dat het tegen 2012 jaarlijks 34.000 nachtvluchten mag uitvoeren. Om misverstanden te vermijden voegde Xavier De Buck, de woordvoerder en commercieel directeur van DHL International, er na nieuwjaar aan toe dat het bedrijf enkel op de luchthaven van Zaventem uitbreidingsmogelijkheden zag. Het was daar investeren of naar het buitenland verhuizen.

Volgens de milieuvergunning van de luchthavenexploitant BIAC mogen in Zaventem 25.000 vliegtuigen per jaar landen en opstijgen tijdens de nacht. Om DHL tegemoet te komen, was dus een belangrijke aanpassing van de vergunning nodig. In principe moest de vergunning hoe dan ook in 2004 vernieuwd worden.

Met deze krijtlijnen in het achterhoofd trok de Vlaamse minister-president, Bart Somers (VLD), op 9 januari zijn conclusie. ‘Er is in Vlaanderen geen maatschappelijk en politiek draagvlak voor een gevoelige uitbreiding van het aantal nachtvluchten’, verkondigde hij tijdens een toespraak bij het Antwerpse havenbedrijf Katoen Natie.

Maar Somers onderschatte de politieke gevoeligheid van het dossier en bovenal de agenda van zijn federale partijgenoot, premier Guy Verhofstadt. Somers werd teruggefloten en in twee weken tijd schoof het dossier naar het andere uiterste. Enkele dagen voor de speciale ministerraad op 16 en 17 januari lekte uit dat Verhofstadt en zijn minister van Overheidsbedrijven, Johan Vande Lanotte (sp.a), met de top van DHL rond de tafel zaten en ‘zo goed als een akkoord bereikt hadden’. Op de ministerraad van Gembloers kwam de bevestiging. DHL kreeg, zo zei Verhofstadt, de verzekering te kunnen investeren in Zaventem. Als dat niet kon, zou naar een alternatief in België worden gezocht. Veel moest nog geregeld worden. Maar het optimisme was groot in Gembloers. Groot genoeg om de signalen van aanhoudende onenigheid in de Vlaamse regering en van een strak verzet in de Brusselse regering te negeren.

Tot vice-premier Laurette Onkelinx (PS) ruim een half jaar later, op 3 september, verklaarde dat ze pessimistisch was over de afloop van de onderhandelingen met DHL. ‘Ik zie geen oplossing. Als anderen ze zien, mogen ze die ons aanreiken’, zei Onkelinx. Een blokkering dreigde. Verhofstadt riep de Vlaamse en Brusselse regering naar de onderhandelingstafel. Hij wees op het werkgelegenheidspotentieel op de luchthaven dat ook voor Brussel belangrijk is. Maar Charles Picqué (PS), de minister-president van het Brussels Gewest, noemde de spreidingsplannen onredelijk en bleef dwars liggen. Volgens de Vlaamse minister-president, Yves Leterme (CD&V), was de Brusselse houding dan weer onredelijk voor Vlaanderen. Er waren in Vlaanderen nog meer problemen. Leterme wou dat de federale regering de onderhandelingen bleef leiden ‘want de vraag van DHL was aan de eerste minister gericht’. Maar achter die houding gingen grote meningsverschillen tussen de Vlaamse coalitiepartners schuil.

Ondanks de oplopende spanning kondigde Verhofstadt aan dat hij op 21 oktober een DHL-akkoord in de Kamer zou voorstellen. In de late namiddag van die dinsdag kwam de premier inderdaad naar de Kamer. Maar er was geen DHL-akkoord. Verhofstadt gebruikte op zijn beurt Brussel en Vlaanderen als bliksemafleider voor het falen van het onderhandelingswerk. In een surrealistische sfeer van wederzijdse verwijten gebeurde dezelfde dag nog een ongeval van een heel andere aard: de auto van de premier crashte op weg naar huis.

Vande Lanotte, Onkelinx en Leterme namen de volgende dag het dossier in handen en lieten alle deadlines voor wat ze waren. Die beslissing creëerde nieuwe manoeuvreerruimte en deed de spanning in de Wetstraat enigszins wegebben. Maar eind september werd duidelijk dat het DHL-verhaal in Zaventem definitief op een mislukking afstevende. De federale regering haalde documenten boven om aan te tonen dat DHL sinds het begin van de onderhandelingen akkoord was het aantal vluchten met de meest luidruchtige MD-11’s tot vier per nacht te beperken. Uit de nieuwe papieren van DHL bleek dat het bedrijf 16 keer per nacht met de MD-11 wilde vliegen om het intercontinentale netwerk via Brussel te bedienen. De nieuwe hindernis bleek te hoog. Het geloof in een oplossing was verdwenen en op 20 oktober viel het doek formeel. De directie van DHL deelde mee dat de uitbouw van een intercontinentaal knooppunt niet in Zaventem zal gebeuren. De Belgische luchthaven wordt vanaf 2008 een regionaal verdeelcentrum. In november maakt DHL bekend dat het nieuwe grote centrum in het Duitse Leipzig komt.

Achter de DHL-onderhandelingen sluimerde het hele jaar de discussie over het spreidingsplan voor de geluidshinder rond Zaventem dat Bert Anciaux als minister van Mobiliteit in 2003 uitwerkte. In Gembloers besloot de regering een aantal vliegroutes, windnormen en het baangebruik te wijzigen. Dat leidde tot nieuwe politieke zenuwachtigheid. Begin maart werden de nieuwe regels van kracht. In die periode verbrak het Hof van Cassatie ook het arrest van het Brusselse hof van beroep. Dat had de regering in juni 2003 verplicht de vluchten boven Brussel beter te spreiden. De uitspraak van Cassatie haalde de juridische druk weg voor Anciaux. Maar op het terrein bleef hij op grote moeilijkheden botsen. Midden maart paste Anciaux de nieuwe normen weer aan na zware kritiek van de piloten op de richtlijnen. In mei volgde nog een bijsturing.

Tien dagen voor Kerstmis zorgde de Brusselse rechtbank opnieuw voor opschudding door in kort geding het gebruik van de piste 02 op de luchthaven te verbieden. De nieuwe minister van Mobiliteit, Renaat Landuyt, ging in beroep tegen de uitspraak.

Tegen het ontwerp van de nieuwe milieuvergunning voor BIAC rees vanaf maart massaal protest. De bestendige deputatie keurde de vergunning goed, maar zoals verwacht dienden de actiegroepen rond de luchthaven beroep in bij de Vlaamse regering. Die moet de nachtvluchtenknoop nog doorhakken.

katrienv

© 2004 Uitgeversbedrijf Tijd NV